άρθρο του Βαγγέλη Χωραφά
Όσοι ειδικοί γνώριζαν την εσωτερική κατάσταση στο Αφγανιστάν, δεν εξεπλάγησαν καθόλου από την τρομοκρατική επίθεση στην Καμπούλ. Και αυτό γιατί το ISIS-Khorasan (το Ισλαμικό Κράτος-Χορασάν, ΙΚ-Χ) αποτελεί τον υπ΄ αριθμόν ένα, εχθρό των Ταλιμπάν.
Οι δύο επιθέσεις αυτοκτονίας, με τον άγνωστο ακόμα τελικό αριθμό θυμάτων, έξω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ, αποτελούν την φυσική συνέπεια μιας εχθρότητας η οποία σύντομα αναμένεται να μετεξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο στο Αφγανιστάν. Οι του ΙΚ-Χ οι οποίοι είχαν επιτεθεί στις δυνάμεις των Ταλιμπάν και όταν εισέρχονταν στην Καμπούλ, με τις επιθέσεις αυτές έκαναν γνωστές τις προθέσεις τους.
Για τους Ταλιμπάν, το πρόβλημα έχει δύο διαστάσεις, μία εσωτερική και μία εξωτερική.
Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Οι Ταλιμπάν είναι Αφγανοί και ο στόχος τους είναι η διοίκηση του κράτους του Αφγανιστάν, με βάση τις δικές τους αντιλήψεις (επιβολή ισλαμικού νόμου κλπ). Με το δεδομένο αυτό θα πρέπει να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο του εσωτερικού της χώρας. Στην περιοχή του Παντσίρ υπάρχουν δυνάμεις που κινούνται κοντά στο ανατραπέν καθεστώς, όπως υπάρχουν και δυνάμεις της Βόρειας Συμμαχίας στις βόρειες περιφέρειες της χώρας. Οι Ταλιμπάν θεωρούν ότι θα αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα με πολιτικούς και στρατιωτικούς όρους. Αντίθετα, δεν είναι διατεθειμένοι να ανεχθούν την δημιουργία ζωνών τρομοκρατία μέσα στο Αφγανιστάν και μάλιστα από πυρήνες του ΙΚ-Χ, αλλά και της Αλ Κάιντα.
Από την πλευρά του το ΙΚ-Χ φιλοδοξεί να σταθεροποιήσει την βάση του στο Αφγανιστάν και να καλύψει με την δράση του την περιοχή Αφγανιστάν, Πακιστάν και κάποιων περιοχών της Κεντρικής Ασίας.
Η βασική κατεύθυνση της δράσης του είναι διεθνιστική, δεν θέλει να περιορίζεται στα όρια του Αφγανιστάν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το ΙΚ-Χ έχει επιδοθεί σε εκτεταμένη τρομοκρατική δράση και ενάντια σε αμάχους στο Αφγανιστάν, χρησιμοποιώντας περισσότερο τακτικές επιθέσεων αυτοκτονίας. Οι Αμερικανοί εκτιμούν την δύναμη του σε περίπου 2.000 τζιχαντιστές. Στις τάξεις του έχουν καταφύγει και ακραία στοιχεία των Ταλιμπάν, αλλά αυτή η διαδικασία δεν είχε συνέχεια.
Με την ανακήρυξη του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν, η Αλ Κάιντα εξέδωσε ανακοίνωση υποστήριξης. Αλλά πλέον η Αλ Κάιντα δεν είναι αυτή που ήταν παλιά, δηλαδή μια επικίνδυνη τρομοκρατική οργάνωση, για την εξάλειψη της οποίας ξεκίνησε ο εικοσαετής πόλεμος στο Αφγανιστάν. Είναι μια οργάνωση με λίγους μαχητές, κάποιες εκατοντάδες και χωρίς μεγάλες επιχειρησιακές δυνατότητες, σε σύγκριση με τον κύριο όγκο των δυνάμεων της στην Αφρική.
Σε αυτή την φάση, αυτό που αναζητείται είναι μια συνύπαρξη της Αλ Κάιντα με τους Ταλιμπάν, αρκεί η πρώτη να μην αναλάβει τρομοκρατική δράση. Στην επέλαση των Ταλιμπάν που κατέληξε στην κατάληψη της Καμπούλ, η Αλ Κάιντα συμπαρατάχθηκε μαζί τους σε 15 από τις 35 περιφέρειες της χώρας. Με τα δεδομένα αυτά, οι σχέσεις των δύο πλευρών είναι ανοικτές.
Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Οι Ταλιμπάν κατανοούν καλά ότι θα πρέπει να έχουν το μονοπώλιο της εξουσίας μέσα στην χώρα, χωρίς αμφισβητήσεις από τρομοκρατικές οργανώσεις. Αυτό αποτελεί την προϋπόθεση για την δημιουργία σχέσεων με ξένες χώρες. Τόσο η Ρωσία, όσο και η Κίνα έχουν κάνει σαφές, ότι για να προχωρήσουν οι σχέσεις τους με το καθεστώς των Ταλιμπάν, πρέπει να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι εξαγωγής τρομοκρατίας από ομάδες που εδρεύουν στο Αφγανιστάν.
Εξίσου σαφές έχει γίνει ότι οι τρίτες χώρες δεν θεωρούν τους Ταλιμπάν τρομοκράτες, αλλά αφγανική πολιτική οργάνωση, η οποία θα πρέπει να βαδίσει στην ίδια κατεύθυνση πολέμου ενάντια στην διεθνή τρομοκρατία. Επομένως, το θέμα του ξεριζώματος της διεθνούς τρομοκρατίας από το Αφγανιστάν αποτελεί για τους Ταλιμπάν υπαρξιακό ζήτημα, αφού συνδέεται μεταξύ άλλων και με την εισροή ξένων κεφαλαίων στην χώρα.
Οι Ταλιμπάν ως Αφγανοί, δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την άμεση υποστήριξη από αραβικές χώρες. Σε αντίθεση με το ΙΚ-Χ και την Αλ Κάιντα που στηρίζουν την δραστηριότητα τους, εν μέρει σε πόρους αραβικής προέλευσης.
Μέχρι σήμερα, οι Ταλιμπάν δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται για διπλωματικές σχέσεις με διάφορες χώρες. Πρόκειται για μία πολιτική κατεύθυνση που βρίσκεται τελείως έξω από την λογική της δραστηριότητας των τζιχαντιστών, οι οποίοι ενδιαφέρονται για την διεθνοποίηση της τρομοκρατίας.
Αν και φαίνεται ότι το ΙΚ-Χ και η Αλ Κάιντα μπορεί να βρίσκονται κοντά, προς το παρόν αυτό δεν ισχύει. Το ΙΚ-Χ και γενικότερα το ΙΣ είναι απομονωμένη οντότητα. Αντίθετα, μετά από τόσα χρόνια η Αλ Κάιντα έχει αποκτήσει επαφές με διάφορες μουσουλμανικές πρωτεύουσες και το status της είναι ανώτερο από αυτό του ΙΚ. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι και η Αλ Κάιντα βρίσκεται στο στόχαστρο του ΙΚ-Χ. Μια εκτίμηση που γίνεται σοβαρότερη, αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι αρκετά από τα ηγετικά στελέχη του ΙΚ-Χ προέρχονται από την Αλ Κάιντα.
Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Ταλιμπάν θα εμπλακούν σε εσωτερικές συγκρούσεις, άγνωστης διάρκειας, μέχρις ότου εδραιώσουν την εξουσία τους, αν τελικά το καταφέρουν. Μέχρι τότε, το Αφγανιστάν θα είναι ένα ναρκο-τρομοκρατικό κράτος, από το οποίο θα κινδυνεύει η σταθερότητα της Κεντρικής Ασίας.
Αυτή η σταθεροποίηση του Αφγανιστάν αποτελεί την προϋπόθεση για να αρχίσουν να παίρνουν υπόσταση τα ποικίλα γεωπολιτικά σενάρια που αναπτύσσονται συνεχώς, χωρίς όμως να έχουν τις περισσότερες φορές, πραγματική υπόσταση.
