Παρά θίν’ αλός καλοκαιρινές ιστορίες 2021 (και όχι μόνο)

Του Βασίλη Ζησιμόπουλου^*, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Startup Costa Nostrum

“Το καλοκαίρι μας έφτασε εμπρός βήμα ταχύ να το προϋπαντήσουμε παιδιά στις παραλίες…”

Παραφράζοντας το γνωστό παιδικό παραμύθι – τραγουδάκι, το καλοκαίρι σιγά σιγά έρχεται και μαζί με αυτό οι προετοιμασίες να το υποδεχτούμε. Προετοιμασίες που ξεκινούν σχεδόν κάθε χρόνο τέτοια περίοδο και κορυφώνονται λίγο πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου και περιλαμβάνουν από άνοιγμα ξενοδοχειακών μονάδων, προετοιμασία επιχειρήσεων ως και φυσικά τον “καλλωπισμό” των παραλιών μας.

Καλλωπισμός από τα σημάδια που άφησε πίσω του ο χειμώνας και που θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένες για να υποδεχτούν τους χιλιάδες λουόμενους που θα θελήσουν να περάσουν λίγες στιγμές χαλάρωσης στα καταγάλανα νερά των θαλασσών μας.

Λανθασμένες πρακτικές λόγω άγνοιας

Αν και η φετινή τουριστική περίοδος κρίνεται ως εξίσου ιδιαίτερη όπως την περυσινή, αφού το φάντασμα του κορωναϊού πλανάται ακόμα πάνω από τον πλανήτη μας, υπάρχει μια αισιοδοξία ότι με σύμμαχο φέτος τα εμβόλια τα πράγματα ίσως να είναι καλύτερα.

Σε κάθε περίπτωση όμως και επειδή η ζωή συνεχίζεται – όπως κάναμε από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ελλάδα, όταν περιμέναμε τους καλεσμένους μας – επιθυμούμε όλα να είναι πεντακάθαρα. Έτσι και οι παραλίες μας! Πεντακάθαρες από τυχών φερτά υλικά που άφησε ο χειμώνας, πεντακάθαρες από απορρίμματα που άφησαν οι ασυνείδητοι επισκέπτες και φυσικά από τα τυχών “φύκια” που ξέβρασε η θάλασσα κατά την περίοδο του χειμώνα.

Έτσι λοιπόν διακατεχόμενοι από το πνεύμα της φιλοξενίας και του ευ-καλλωπισμού ξεκινάνε και οι δήμοι και οι ξενοδοχειακές μονάδες να καθαρίζουν τις παραλίες τους και μάλιστα με ιδιαίτερη χαρά οι υπεύθυνοι, δημοσιεύουν τις σχετικές δράσεις τους.

Μέχρι εδώ θα έλεγε κάποιος ότι όλα είναι καλά!

Δυστυχώς δεν είναι καλά, ακριβώς γιατί η έλλειψη ενημέρωσης και τεχνογνωσίας έχει καταστροφικές συνέπειες για το παράκτιο περιβάλλον.

Στην προκειμένη περίπτωση, ο καθαρισμός των παραλιών από τα φύκια, τα οποία ωστόσο τις περισσότερες φορές δεν είναι φύκια με την έννοια των θαλάσσιων «αποβλήτων». Είναι “Θημώνες Ποσειδωνίας”! Η σύγχυση ανάμεσα σε αυτά τα δύο έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα, οδηγώντας πολλούς δημάρχους και δήμους αλλά και διαχειριστές μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, τελικά να λειτουργούν καταστροφικά ως προς την παραλία  και το ευαίσθητο οικοσύστημα της.

Ακόμα χειρότερα η απομάκρυνση αυτών των “φυκιών” γίνεται με άκρως καταστροφικό τρόπο για την ίδια την παραλία και το ευαίσθητο οικοσύστημα της.

Γιατί τελικά τα “φύκια” είναι σημαντικότερα από τις μεταξωτές κορδέλες

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή^**. Ποσειδωνία, επιστημονικά Posidonia Οceanica, είναι ένα προστατευόμενο ενδημικό θαλάσσιο φυτό – γρασίδι που συνεισφέρει τα μέγιστα στην διατήρηση υγιών και ανθεκτικών θαλασσών και ακτών. Η δε παρουσία τους πάνω στις ακτές, σε στρώματα πάχους από μερικά εκατοστά έως μερικά μέτρα, είναι ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο που απαντάται μόνο στις Μεσογειακές Ακτές.

Ενώ οι περισσότεροι από εμάς θεωρούν τα ξεβρασμένα φύλλα Ποσειδωνίας ως κάτι το “βρώμικο”, τελικά θα έπρεπε να επιλέγουμε για μπάνιο τις παραλίες στις οποίες έχουν ξεβραστεί αυτά τα φύλλα, αφού έτσι μπορούμε να γνωρίζουμε ότι η θάλασσα είναι καθαρή και υγιής.

Ταυτόχρονα οι θημώνες Ποσειδωνίας, είναι και πυλώνες υγείας και σταθερότητας των ακτών αφού προστατεύουν τις ακτές από την διάβρωση τους, βοηθούν στον σχηματισμό και στην σταθεροποίηση των παραλιών, θρέφουν τις ακτές και φυσικά φιλοξενούν μια πλούσια πανίδα μοναδική σε όλο τον κόσμο.

Το “έγκλημα” κατά της παραλίας ολοκληρώνεται από τον τρόπο που επιλέγει η δημοτική αρχή και το ξενοδοχείο να καθαρίσει τις παραλίες της, σε μεγαλύτερο ποσοστό, με την χρήση βαρέος τύπου μηχανημάτων, αφού είναι οικονομικότερη λύση από το να την καθαρίσει χειρωνακτικά με την χρήση ατομικού εξοπλισμού. Έτσι μαζί με τα απορρίμματα, απομακρύνονται από τις παραλίες και χρήσιμα στοιχεία για την διατήρηση του οικοσυστήματος και πολλές φορές ξεριζώνονται και ρίζες ενδημικών ειδών χλωρίδας που προστατεύουν την ίδια την παραλία, αλλά και την ομορφαίνουν.

Η ευθύνη μας

Τα παράλια μας απειλούνται από το φαινόμενο της διάβρωσης, την ρύπανση από τα απορρίμματα, την καταστροφή της βιοποικιλότητας και πολλά άλλα και εμείς αγνοούμε ότι με τις πράξεις μας έχουμε συμβάλει καθοριστικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Αρνούμαστε να ξοδέψουμε χρήματα για την βιώσιμη διαχείριση των ακτών μας και στην συνέχεια καλούμαστε να αποκαταστήσουμε, αν είναι εφικτό, τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί όπως της διάβρωσης των ακτών, δαπανώντας τεράστια ποσά και ίσως χωρίς αποτέλεσμα.

Κρίνεται άκρως αναγκαίο να αλλάξουμε ως άνθρωποι και ως φορείς, ώστε να μπορέσουμε επιτέλους να διαχειριστούμε τις παραλίες μας, με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο, που αρμόζει σε μια χώρα που κατέχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Μεσόγειο και μια από τις μεγαλύτερες σε παγκόσμιο επίπεδο, με χιλιάδες παραλίες.

Την ύπαρξη τους πρέπει να πάψουμε να την θωρούμε δεδομένη και θα πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση της προστασίας τους και της διατήρησης τους, γινόμενοι και παράδειγμα προς μίμηση για τις υπόλοιπες χώρες. Είναι επιτακτική ανάγκη να κινηθούμε σε ένα βιωσιμότερο τρόπο σκέψης και πράξεων, σε ένα βιωσιμότερο μοντέλο διαχείρισης, που μόνο όφελος μπορεί να έχει τόσο για το περιβάλλον, όσο και για την κοινωνία μας.

Η επόμενη μέρα – Τι πρέπει να αλλάξει άμεσα

Υπάρχουν απλά πράγματα που μπορεί ο κάθε φορέας διαχείρισης παραλιών, δημόσιος ή ιδιωτικός (δήμος, ξενοδοχείο, camping κλπ.), να κάνει χωρίς ιδιαίτερο κόστος και που θα συμβάλλουν στην διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς και στην αειφορία του παράκτιου χώρου – παραλιών.

Πρωτίστως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η κάθε παραλία είναι μοναδική και ποτέ δεν εφαρμόζουμε λύσεις που εφαρμόστηκαν σε άλλες παραλίες απρόσκοπτα. Η τεχνογνωσία υπάρχει, οι λύσεις που απαιτεί το κάθε πρόβλημα υπάρχουν. Το μόνο που δεν υπάρχει είναι μια μαγική λύση εφαρμόσιμη σε όλες τις παραλίες.

Στην συνέχεια, ενημέρωση! Ενημέρωση της ίδιας της δημοτικής αρχής, ενημέρωση των φορέων, ενημέρωση των κατοίκων του παράκτιου δήμου, ενημέρωση των επισκεπτών του δήμου.

Τέλος, αλλαγή του τρόπου που αντιμετωπίζουμε τις παραλίες μας. Η γεωγραφική μας θέση, μας έχει προικίσει με ένα απίστευτο φυσικό θησαυρό που επιτέλους θα πρέπει να γίνουμε αντάξιοι του και να τον “αγκαλιάσουμε” όπως του αρμόζει. Εκτιμάται ότι 1m² παραλίας μπορεί να αποφέρει 10€ ημερησίως στην τοπική οικονομία, ενώ η βιώσιμη αναβάθμιση της, έχει την δυνατότητα να επιφέρει πολλά περισσότερα, έμμεσα και άμεσα, στην ευρύτερη παράκτια περιοχή.

Το παράκτιο πλούτο τον έχουμε κληρονομήσει, την τεχνογνωσία την διαθέτουμε, μόνο η θέληση μας λείπει, ώστε να καταφέρουμε να γίνουμε συνώνυμο και παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης.

…δώρα στα χέρια μας πολλά και όμορφα κρατάμε, ας τα μοιράσουμε γελαστοί σε όποιον τα ζητεί!

Καλό (και κυρίως ασφαλές) Καλοκαίρι!

^*Ο Βασίλης Ζησιμόπουλος, είναι Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός, κάτοχος δύο Μεταπτυχιακών Τίτλων στην Αειφόρο Ανάπτυξη και στην Προστασία του Περιβάλλοντος, ενώ ολοκληρώνει το επόμενο διάστημα Μεταπτυχιακό με επίκεντρο τον Αειφόρο Τουρισμό. Από το 2005 ασχολείται με την βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και πρώην μέλος του International Solid Waste Association, ως ISWA International Waste Manager. Τέλος είναι μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος – Τμήμα Ανατολικής Κρήτης.

^**Στοιχεία από Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Interreg Mediterranean POSBEMED