Μελάσα: Τα τεράστια οφέλη της και δύο μοναδικές συνταγές

Η μελάσα είναι ένα γλυκαντικό. Ορισμένοι μάλιστα ισχυρίζονται ότι είναι πιο υγιεινό από τη ζάχαρη. Λόγω του τρόπου παραγωγής της μελάσας, συναντάμε και διάφορους τύπους, ο καθένας με τις δικές του μοναδικές ιδιότητες. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε ποια είναι τα οφέλη της μελάσας, την διατροφική της αξία καθώς και δύο συνταγές με μελάσα για να εμπλουτίσετε τη διατροφή σας.

Γράφει ο Πάρης Παπαχρήστος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Αθήνα, Παγκράτι

Τι είναι η μελάσα;

Είναι ένα γλυκαντικό και έχει τη μορφή ενός παχιού σιροπιού. Είναι ένα υποπροϊόν κατά τη διαδικασία παραγωγής ζάχαρης και προέρχεται από το θρυμματισμένο ζαχαροκάλαμο ή ζαχαρότευτλα.

Αρχικά, το ζαχαροκάλαμο ή τα ζαχαρότευτλα συντρίβονται για να εξαγάγουν το χυμό. Στη συνέχεια αυτό ο χυμός βράζεται και σχηματίζονται κρύσταλλοι ζάχαρης. Η μελάσα είναι το παχύ, καφέ σιρόπι που έχει απομείνει μετά την αφαίρεση αυτών των κρυστάλλων, από το χυμό.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές και η κάθε επανάληψη, παράγει και ένα διαφορετικό τύπο μελάσας.

Διατροφική αξία και οφέλη της μελάσας

Σε αντίθεση με την επεξεργασμένη ζάχαρη, η μελάσα περιέχει αρκετές βιταμίνες και μέταλλα.

Σε 100γρ μελάσας, θα βρούμε τα ακόλουθα θρεπτικά συστατικά:

Εκτός από την περιεκτικότητα σε βιταμίνες και μέταλλα, η μελάσα έχει υψηλή συγκέντρωση σε απλά σάκχαρα. Σε μια κουταλιά της σούπας, περιέχονται, περίπου, 60 θερμίδες.

Εξάλλου, η υπερβολική πρόσληψη ζάχαρης και απλών σακχάρων έχει συνδεθεί με μερικά από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας του σύγχρονου κόσμου, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, και οι καρδιακές παθήσεις.

Παρά λοιπόν τα πλούσια θρεπτικά συστατικά και τα οφέλη της μελάσας, η κατανάλωσή της πρέπει να γίνεται με γνώμονα την ταυτόχρονη πρόσληψη απλών σακχάρων. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η κατανάλωση μελάσας αποτελεί μια πιο υγιής εναλλακτική επιλογή σε σχέση με την κλασική επεξεργασμένη ζάχαρη.

Οφέλη της μελάσας

Αν και έρευνες για τις επιπτώσεις της μελάσας, δεν έχουν πραγματοποιηθεί σε εκτεταμένη κλίμακα, ερευνητές έχουν συνδέσει τα θρεπτικά συστατικά στο γλυκό αυτό σιρόπι, με διάφορα οφέλη για την υγεία.

Υγιή οστά

Ο χαλκός, το σελήνιο και ο σίδηρος, είναι στοιχεία που συναντώνται στη μελάσα και είναι γνωστό ότι βοηθούν στη διατήρηση της υγείας των οστών.

Εξάλου η ύπαρξη ασβεστίου βοηθάει την υγεία των οστών αφού παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία τους και στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.

Μην ξεχνάτε ωστόσο ότι είναι διαθέσιμες και άλλες πηγές υγιεινών τροφίμων με αυτά τα θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, οι ξηροί καρποί και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Δεν πρέπει να βασίζεστε λοιπόν αποκλειστικά στη μελάσα ως πηγή αυτών των θρεπτικών ουσιών.

Καρδιακή υγεία

Μελέτες δείχνουν ότι η συμπλήρωση της διατροφής με μελάσα μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (HDL) ή αλλιώς, όπως συνηθίζεται να λέμε, της «καλής» χοληστερόλης. Εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαγγειακές παθήσεις, μπορούν να αποφευχθούν εφόσον κρατάμε τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης, σε κανονικά επίπεδα.

Το κάλιο, το οποίο επίσης περιέχεται στη μελάσα, ενισχύει την καλή αρτηριακή πίεση και συμβάλει στην σωστή λειτουργία της καρδιάς.

Σάκχαρο

Οι άνθρωποι που έχουν δυσκολία να ρυθμίσουν το σάκχαρο στο αίμα, θα πρέπει να περιορίζουν την πρόσληψη όλων των μορφών ζάχαρης, συμπεριλαμβανομένης και της μελάσας. Παρ’ όλα αυτά, η μελάσα, ενισχυτικά, μπορεί να οδηγήσει στη σταθεροποίηση των τιμών του σακχάρου στα υγιή άτομα.

Επιπλέον, μελέτη διαπίστωσε ότι η κατανάλωση μελάσας, παράλληλα με τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες, είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη μείωση του σακχάρου στο αίμα και τα επίπεδα ινσουλίνης (σε αντίθεση με την μεμονωμένη κατανάλωση των τροφών αυτών).

Ωστόσο, η μελάσα έχει παρόμοιο δείκτη γλυκαιμίας με την επεξεργασμένη ζάχαρη (αυξάνει δηλαδή τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, το ίδιο γρήγορα). Γι’ αυτό τα άτομα με διαβήτη μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση ενός γλυκαντικού χαμηλών θερμίδων, όπως η στέβια.

Αντιοξειδωτική Δράση

Σύμφωνα με έρευνα, η μελάσα περιέχει περισσότερα αντιοξειδωτικά από το μέλι και άλλα φυσικά γλυκαντικά, όπως το σιρόπι σφενδάμου.

Οι μελέτες δείχνουν επίσης ότι αυτά τα αντιοξειδωτικά της μελάσας, μπορούν να προστατέψουν τα κύτταρα από βλάβες λόγω του οξειδωτικού στρες (βλάβες που σχετίζονται με τον καρκίνο και άλλες ασθένειες).

Η μελάσα λοιπόν, περιέχει διάφορα θρεπτικά συστατικά που παρέχουν οφέλη για την υγεία. Επιπλέον, έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά σε σχέση με άλλες απλές γλυκαντικές ουσίες.

Συνταγές 

Καστανό ψωμί με μελάσα

Συστατικά

• 3 φλιτζάνια αλεύρι ολικής αλέσεως
• 1 φλιτζάνι αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 2-1/2 κουταλάκια του γλυκού μαγειρική σόδα
• 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
• 2-1/2 φλιτζάνια βουτυρόγαλα
• 1 κούπα μελάσα
• 1 φλιτζάνι χρυσές σταφίδες
• 3/4 φλιτζανιού ψιλοκομμένα φουντούκια

Σε ένα μεγάλο μπολ, ανακατεύουμε τα αλεύρια, τη σόδα και το αλάτι. Σε ένα μικρό μπολ, χτυπάμε το βουτυρόγαλα και τη μελάσα. Ανακατεύουμε τα στεγνά συστατικά μέχρι να υγρανθούν. Απλώνουμε τις σταφίδες και τους ξηρούς καρπούς. Μεταφέρουμε το μείγμα σε 2 φόρμες (τις οποίες έχουμε λαδώσει ελαφρώς από πριν).

Ψήνουμε στους 350° για 45-50 λεπτά. Πριν αφαιρέσουμε το μείγμα από τις φόρμες, περιμένουμε 10 λεπτά για να κρυώσει.

Γλυκιά & πικάντικη σάλτσα μπάρμπεκιου με μελάσα

Συστατικά

• 1 μέτριο κρεμμύδι, ψιλοκομμένο
• 1 κουταλιά της σούπας λάδι canola
• 1 σκελίδα σκόρδο, ψιλοκομμένη
• 1 έως 3 κουταλάκια του γλυκού σκόνη τσίλι
• 1/4 κουταλάκι του γλυκού πιπέρι καγιέν
• 1/4 κουταλάκι του γλυκού χοντροτριμμένο πιπέρι
• 1 κούπα κέτσαπ
• 1/3 φλιτζάνι μελάσα
• 2 κουταλιές ξύδι μηλίτη
• 2 κουταλιές σάλτσα Worcestershire
• 2 κουταλιές της σούπας μουστάρδα
• 1/2 κουταλάκι του γλυκού σάλτσα καυτερής πιπεριάς

Σε μια μεγάλη κατσαρόλα, σοτάρουμε το κρεμμύδι στο λάδι μέχρι να μαλακώσει. Προσθέτουμε σκόρδο και μαγειρεύουμε για 1 λεπτό περίπου. Ανακατεύουμε τη σκόνη τσίλι, το καγιέν και το πιπέρι. Μαγειρεύουμε για 1 λεπτό ακόμα.

Ανακατέψτε στο μείγμα, τη μελάσα, το ξύδι, τη σάλτσα Worcestershire, τη σάλτσα μουστάρδας και καυτερής πιπεριάς. Αφήνουμε το μείγμα να βράσει. Μόλις αρχίσει να βράζει, μειώνουμε τη θερμότητα και το σιγοβράζουμε, ακάλυπτο, για 30-40 λεπτά ή μέχρι η σάλτσα να πάρει την επιθυμητή συνοχή. Στο τέλος, αφήνουμε το μείγμα να κρυώσει για 15 λεπτά.

Σουρώνουμε τη σάλτσα μέσα από ένα φίλτρο με λεπτό πλέγμα πάνω από ένα μεγάλο μπολ. Φυλάσσεται σε αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο έως και 1 μήνα και συνδυάζεται τέλεια με διάφορα κρέατα!