άρθρο του Βαγγέλη Χωραφά
Οι στρατιωτικοί επιστήμονες εξετάζουν την πιθανότητα παραγωγής και τηλεκαθοδήγησης τσουνάμι από τη δεκαετία του 1940. Σήμερα η απάντηση είναι ότι υπάρχουν από το παρελθόν οι σχετικές τεχνικές. Επισήμως, τέτοιου είδους όπλα δεν υπάρχουν.
Ο προβληματισμός ξεκινάει από το λιμάνι του Χάλιφαξ στις 6 Δεκεμβρίου 1917. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι σε πλήρη εξέλιξη και στο καναδικό λιμάνι, όπου για αρκετό καιρό πηγαινοέρχονταν εμπορικά πλοία φορτωμένα με οπλισμό που προορίζονταν για τις δυνάμεις της Αντάντ, η σύγκρουση δύο πλοίων προκαλεί μια τεράστια έκρηξη περίπου τριών κιλοτόνων. Θα χρειαστούν 28 χρόνια, δηλαδή οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, πριν δούμε μια απελευθέρωση ενέργειας παρόμοιου μεγέθους.
Αμέσως μετά την έκρηξη το Χάλιφαξ κατακλύστηκε από ένα θανατηφόρο τσουνάμι. Ένα γιγάντιο κύμα, ύψους περίπου δεκαοκτώ μέτρων, που μαζί με την έκρηξη θα στοιχίσει περίπου δύο χιλιάδες ζωές και σχεδόν δέκα χιλιάδες τραυματισμούς. Μια τραγωδία που είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη της εποχής και που θα σκεφτόταν ολόκληρες γενιές στρατιωτικών επιστημόνων, θέτοντας επίμονα ένα ερώτημα: τι θα γινόταν αν μπορούσε να δημιουργηθεί ένα τσουνάμι;
Το Σχέδιο Seal
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν οι πρώτες χώρες που διερεύνησαν τη δυνατότητα δημιουργίας τεχνητού τσουνάμι που θα μπορούσε να καθοδηγηθεί εναντίον εχθρικών πόλεων. Το αγγλοαμερικανικό ενδιαφέρον για τη βόμβα του τσουνάμι έφερε μεγάλα ποσά στα ταμεία του Πανεπιστημίου του Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας μεταξύ 1944 και 1945, όπου ένας οραματιστής καθηγητής, ο Thomas Leech, υποσχέθηκε ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει θανατηφόρα ανώμαλα κύματα, μέσα από συστηματικά σχεδιασμένες εκρήξεις.
Οι υποσχέσεις του Leech θα έπαιρναν τη μορφή του Σχεδίου Seal , στη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκαν σχεδόν τέσσερις χιλιάδες εκρήξεις μικρής κλίμακας στα ανοιχτά της χερσονήσου Whangaparaoa μεταξύ 1944 και 1945. Οι ιστορικοί συμφωνούν ως προς το γιατί οι πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών ενδιαφέρθηκαν να συγχρηματοδοτήσουν την έρευνα του Leech, παρακολουθώντας την πρόοδο τακτικά και με συνέπεια: μόλις το τεχνητό τσουνάμι μεταφερόταν από την επιστημονική φαντασία στην επιστήμη, θα δοκιμαζόταν στις ευάλωτες, και επομένως τέλειες για στόχους, ιαπωνικές ακτές.
Το πείραμα, που αποκαλύφθηκε στο κοινό της Νέας Ζηλανδίας μόλις το 1999, τελείωσε επιβεβαιώνοντας τη θέση του Leech: υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας καταστροφικού τσουνάμι με την έκρηξη τουλάχιστον δύο τόνων εκρηκτικών οκτώ χιλιόμετρα από την ακτή-στόχο. Το 1986 το Γραφείο Ερευνών του Ναυτικού των ΗΠΑ, μετά από μελέτη, αποφάνθηκε ότι το σχέδιο ήταν ανεφάρμοστο. Ωστόσο, νέες έρευνες που έγιναν το 1999 από πανεπιστήμιο της Νέας Ζηλανδίας, απέδειξαν ότι το σχέδιο είναι εφαρμόσιμο.
Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Βρετανός Barnes Wallis ανακάλυψε την σεισμική βόμβα. Οι βόμβες αυτές που εκρήγνυνται όχι πάνω από το έδαφος, ή στο έδαφος, αλλά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους χρησιμοποιήθηκαν μαζικά στην τελευταία φάση του πολέμου.
Από τον Ψυχρό Πόλεμο μέχρι σήμερα
Αμέσως μετά το Σχέδιο Seal, χάρη στην αυγή του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέχισαν την έρευνα για τη βόμβα τσουνάμι με απόλυτη αυτονομία, χωρίς να αναθέσουν τίποτα σε δευτερεύοντες συμμάχους. Ωστόσο, τα έγγραφα σχετικά με τα πειράματα δεν αποχαρακτηρίστηκαν ποτέ και επομένως δεν είναι δυνατό να εξακριβωθεί σε ποια αποτελέσματα οδήγησαν.
Ίσως επειδή ενημερώθηκαν για τις αμερικανικές στρατιωτικές έρευνες χάρη στην κατασκοπεία, ή ίσως επειδή και αυτοί γοητεύτηκαν από την ιδέα των θανατηφόρων νερών, οι Σοβιετικοί αφοσιώθηκαν επίσης στη μελέτη της χειραγώγησης των επίγειων στοιχείων για πολεμικούς σκοπούς. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι ο Αντρέι Ζαχάρωφ τέθηκε επικεφαλής του σχεδίου Lavina-στην ΕΣΣΔ υπήρχαν και τα σχέδια Mercury και Volcano ανάπτυξης τεκτονικών όπλων- ένα έργο που σχεδιάστηκε με στόχο να μελετήσει εάν και πώς ήταν δυνατό να βυθιστεί η δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών με την χρήση 100 εκατομμυρίων τόνων ΤΝΤ. Και ιστορικά ένα άλλο έργο, χωρίς ονομασία, ήταν αντικείμενο μυστικών συζητήσεων, με στόχο την ανάπτυξη όπλων ικανών να προκαλούν σεισμούς.
Στη μεταψυχροπολεμική περίοδο, πιο συγκεκριμένα το 1992, σε μια Ρωσία που μόλις είχε γεννηθεί από τις στάχτες της Σοβιετικής Ένωσης, ο Aleksei Vsevolodovich Nikolaev της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών θα γίνει ο εμπνευστής μιας νέας συζήτησης: η ανάπτυξη των τεκτονικών όπλων, που είναι δυνητικά ικανά να προκαλέσουν, εκτός από τσουνάμι, φαινόμενα όπως σεισμούς και ηφαιστειακές εκρήξεις.
Μετά από έρευνες και δοκιμές σε απομακρυσμένα μέρη, αλλά ποτέ επίσημα σε μαζική παραγωγή ή εξουσιοδότηση για χρήση σε κατοικημένες τοποθεσίες, τα όπλα που μπορούν να σηκώσουν τσουνάμι σε πόλεις, ήταν ένα από τα αγαπημένα θέματα των θεωριών συνωμοσίας από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι συνωμοσιολόγοι της Νότιας Ασίας έκαναν λόγο για βόμβα τσουνάμι το 2004, με αφορμή τον τρομερό σεισμό και το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό. Και ένας αρχηγός κράτους, ο Ούγκο Τσάβες μίλησε για βόμβα τσουνάμι το 2010, κατηγορώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι δημιούργησαν τον σεισμό στην Αϊτή.
Από τις 5 Οκτωβρίου 1978 έχει τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη ENMOD (Environmental Modification Convention) η οποία απαγορεύει την με στρατιωτικά μέσα τροποποίηση του περιβάλλοντος και έχει υπογραφεί μέχρι σήμερα, από 78 χώρες.
Όλα αυτά όμως, δεν σταματούν τις θεωρίες συνωμοσίας.
